Tuyến giáp là thuật ngữ không còn xa lạ gì với nhiều người nhưng khi nhắc đến cái tên Thyroid thì rất ít người biết. Đối với các hoạt động sinh trưởng của cơ thể, tuyến nội tiết này có vai trò rất quan trọng nên mọi bất thường xảy ra ở tuyến giáp đều ảnh hưởng đến sức khỏe. Vậy chính xác Thyroid và các bệnh lý Thyroid là gì?
1. Thyroid là gì?
Thyroid (tên gọi phổ biến hơn là tuyến giáp, giáp trạng) là tuyến nội tiết hình móng ngựa ở phía trước cổ có khả năng tiết ra nội tiết tố Thyroxin (T4) để điều hòa sự phát triển của mọi cơ quan trong cơ thể đồng thời thúc đẩy khả năng hoạt động và trưởng thành của các tế bào.
Thyroid là tên gọi khác của tuyến giáp
Cụ thể, chức năng của Thyroid gồm:
– Tăng cường hoạt động của tế bào, chuyển hóa glucid để tăng đường huyết.
– Tăng cường chuyển hóa lipid giúp tạo ra năng lượng cho sự hoạt động hàng ngày của cơ thể và giúp giảm cân.
– Tác động đến hoạt động của tuyến sữa và tuyến sinh dục.
– Tăng nhịp tim cùng lưu lượng máu qua tim.
– Tăng cường hô hấp để cung cấp oxy trong quá trình chuyển hóa của các mô cơ quan.
– Giúp cho sự tăng trưởng và phát triển của toàn cơ thể, nhất là não bộ.
– Tăng cường khả năng hoạt động của hệ thần kinh và bộ não.
– Duy trì sự ổn định của lượng canxi huyết.
Quá trình hoạt động của tuyến giáp do tuyến yên điều hòa theo cơ chế: tuyến yên tiết ra hormone thyroid stimulating (TSH) để thúc đẩy tuyến giáp tiết ra T4. Nếu nồng độ T4 trong máu bị giảm, tuyến yên sẽ tiếp tục tiết thêm TSH nhằm giúp cho tuyến giáp tiết đủ được lượng T4 cần thiết. Nếu nồng độ T4 trong máu đủ hoặc cao thì tuyến yên sẽ tiết TSH ít đi để tuyến giáp tiết ít T4 sao cho phù hợp với nhu cầu của cơ thể. Chính vì cơ chế điều hòa ấy mà khi xảy ra rối loạn thể dịch và thần kinh thì các bệnh lý tuyến giáp sẽ xuất hiện.
2. Các bệnh lý Thyroid thường gặp
2.1. Suy giáp
Suy tuyến giáp xảy ra vì một lý do nào đó nên không thể tiết đủ T4 trong khi tuyến yên vẫn tiết ra nhiều TSH. Trường hợp này kết quả xét nghiệm máu cho thấy TSH tăng cao và T4 thấp. Bệnh lý này có thể xảy ra tự nhiên nhưng cũng có thể xuất hiện sau phẫu thuật cắt bỏ một phần tuyến giáp.
Dấu hiệu thường gặp ở bệnh nhân suy giáp
Người bị suy giáp có dấu hiệu khởi phát tương đối mơ hồ: buồn ngủ, mệt mỏi, giảm trí nhớ, bắp thịt nhức mỏi, táo bón, mắt và mặt phù nhẹ, khô và bủng da,… Sau khi mắc bệnh một thời gian, mọi hoạt động tinh thần và thể lực của người bệnh sẽ bị trì trệ, ăn uống không có cảm giác ngon miệng, bị khô và rụng tóc, thậm chí có trường hợp bỗng nhiên bị hôn mê,…
2.2. Cường giáp
Cường giáp là kết quả của việc tuyến tiết ra quá nhiều chất T4. Bệnh thường gây nên các triệu chứng: tính tình thất thường, mất ngủ, căng thẳng, khi thì nóng nảy khi thì lãnh đạm, run rẩy tay chân, khả năng chịu nóng kém, ăn nhiều nhưng vẫn bị giảm cân, khó thở, đánh trống ngực, suy nhược cơ thể, mắt to và bị lồi dần,…
Những triệu chứng này sẽ có sự khác nhau ở từng bệnh nhân và tuyến giáp có thể phì to nhưng cũng có thể không phì to. Kết quả xét nghiệm bệnh nhân cường giáp cho thấy sự tăng lên của T4 và FT4 trong máu, trong khi TSH thì có thể giảm. Kết quả chụp tuyến giáp với iod phóng xạ cho thấy khả năng hấp thụ iod của tuyến giáp.
2.3. Ung thư tuyến giáp
Đây là bệnh lý tuyến giáp ác tính có dấu hiệu đặc trưng là tuyến giáp tăng nhanh về kích thước trong một thời gian ngắn và vùng xung quanh tuyến giáp nổi hạch bất thường, khả năng chịu nóng của người bệnh kém, thường xuyên bị vã mồ hôi, mất ngủ, luôn căng thẳng, tính khí thất thường, nhanh bị mệt khi hoạt động, tay chân run rẩy, khó thở, ăn nhiều nhưng vẫn bị giảm cân, kinh ra ít,…
2.4. Bướu lành tuyến giáp
Nếu tìm hiểu Thyroid là gì người bệnh sẽ thấy bướu lành tuyến giáp là bệnh lý giáp trạng thường gặp nhất. Bướu xuất hiện khiến cho tuyến giáp nổi u cục hoặc to hơn nhưng không cản trở sinh hoạt hay công việc thường ngày. Kết quả xét nghiệm máu ở người có bướu lành cho kết quả trị số TSH và T4 bình thường.
Khi bướu lành tuyến giáp ngày càng lớn và chèn ép các cơ quan xung quanh thì người bệnh sẽ thấy khó nuốt, khó thở, ho nhiều,… Các trường hợp bướu lành tuyến giáp thường gặp gồm:
– Tuyến giáp to đều và không gây đau: kích thước tuyến giáp to nhanh chóng vừa gây mất thẩm mỹ vừa chèn ép gây ho, khó thở. Người bệnh cần dùng thuốc thyroxine để thu nhỏ kích thước tuyến giáp và thường đạt được kết quả sau 3 – 6 tháng điều trị nhưng cũng có trường hợp phải dùng thuốc trong thời gian rất dài và thậm chí cả đời để kiểm soát không cho tuyến giáp tăng kích thước. Nếu điều trị bằng thuốc không đạt hiệu quả sẽ phải cắt bỏ phần lớn tuyến giáp và chỉ giữ lại một phần nhỏ để tuyến này duy trì khả năng sản xuất Thyroxine.
– Tuyến giáp to và lổn nhổn: thường không có bất cứ triệu chứng nào nên không cần điều trị.
– Tuyến giáp chỉ to tròn lên tại một vị trí: cần theo dõi và thực hiện xét nghiệm sinh thiết để sớm phát hiện dấu hiệu khối u ác tính để xử lý kịp thời.
3. Phương hướng xử trí khi bị Thyroid là gì?
Người bệnh nghi ngờ bị mắc bệnh lý Thyroid cần đến gặp bác sĩ chuyên khoa nội tiết khám lâm sàng, xét nghiệm để có kết luận chính xác.
Người có dấu hiệu nghi ngờ nên đi khám nội tiết để được bác sĩ chẩn đoán và biết phương pháp điều trị Thyroid là gì
Với bệnh nhân mắc bệnh lý này việc thăm khám sẽ dễ dàng hơn vì quá trình nuốt làm cho tuyến giáp di chuyển. Đây cũng chính là lý do khi bệnh nhân thăm khám lâm sàng sẽ được bác sĩ yêu cầu nuốt. Ngoài ra, một số trường hợp còn được bác sĩ kiểm tra cân nặng, khám mắt, khám da, đo nhiệt độ cơ thể,…
Để bác sĩ có cơ sở chẩn đoán vấn đề về tuyến giáp, người bệnh sẽ được chỉ định thực hiện một số kiểm tra như:
– Xét nghiệm máu.
– Siêu âm tuyến giáp.
– Xạ hình tuyến giáp.
Sau khi đã có kết quả kiểm tra và được chẩn đoán, tùy từng trường hợp cụ thể mà bác sĩ sẽ cho người bệnh biết phương pháp điều trị bệnh lý Thyroid là gì.
Tuyến giáp đảm nhận rất nhiều chức năng quan trọng của cơ thể và có một số bệnh lý dễ phát hiện qua thăm khám. Vì thế, mỗi người nên có kế hoạch khám sức khỏe định kỳ trong đó có khám tuyến giáp để phát hiện sớm và kịp thời khắc phục các bệnh lý tại đây.
